Ik ben een verstokt boekenlezer. Oude boeken, technische boeken, verhandelingen, romans, pockets, biografieën, science fiction, reisverslagen.. ik vind alles leuk. Ik heb een periode gehad dat mijn boekenkast ettelijke duizenden boeken bevatte. Dat (was toen, en is nu zeker) niet schaalbaar en ik ben dan ook, voor veel boeken, zo snel als mogelijk op het lezen op een eboeklezer overgestapt. Een paar mooie en gedenkwaardige papieren boeken blijven altijd bewaard, maar voor het overgrote deel ben ik toch wel papiervrij.
Mijn eerste eboeklezer in 1998 was een 4″ NuvoMedia RocketBook, met een matig afleesbaar 106dpi lcd scherm dat evenwel lekker in de hand lag en er voor die tijd veelbelovend uitzag. Er was echter nog weinig tot geen aanbod van digitale boeken en we lazen vooral tekstbestanden. De eboeklezer was leuk voor ‘erbij’. In die tijd kwamen ook de ‘persoonlijke digitale assistenten’ (PDA’s) zoals de Palm op de markt, die eveneens waren voorzien van een klein lcd scherm, waardoor de markt voor de RocketBook wat afkalfde. De afleesbaarheid van deze PDA’s was redelijk, maar in vol daglicht slechts heel matig, tot zeer slecht. In 2007 kwam E Ink technologie beschikbaar voor het grote publiek. De eerste eboeklezer met E Ink die ik tot mijn beschikking had was de 5″ Sony PRS-300 met een 200 pixels-per-inch E Ink Vizplex scherm in 2009. De leesbaarheid hier van, zeker in vol daglicht, was voorbeeldig. De accuduur viel met enkele dagen echter nog wat tegen en de verhouding tussen het schermformaat en de rest van het formaat van de lezer kon nog wel wat beter. De eerste eboeklezer die me echt goed beviel was de 6″ Kobo Glo met een 213 pixels-per-inch E Ink Pearl scherm die in 2013 op de markt kwam, met een accuduur van weken, een goede afleesbaarheid en acceptabele verhouding tussen formaat scherm en behuizing. Tegenwoordig is het epub formaat (een variant op de html-pagina’s waar websites mee worden gemaakt) zo’n ingeburgerd geheel dat ieder nieuw boek bijna vanzelfsprekend ook een versie in epub formaat heeft: pocket, hardcover, epub. Vanaf het moment dat ik de Kobo Glo begon te gebruiken, en enkele jaren later de 6″ Kobo Glo HD, met een 300 pixels-per-inch E Ink Carta scherm, nam ook het aanbod in digitale boeken toe.
Het formaat van het scherm van de Kobo Glo HD is vergelijkbaar met een (klein) pocketboek, mijn Glo HD heeft een (nu onooglijk versleten) kunstlederen omslag die, als je ‘m openklapt, automatisch de eboeklezer aanzet. Als je niet doorbladert valt het apparaat na een paar minuten in slaap, waarbij de omslag van het boek dat je op dat moment leest, in grijstinten op het scherm wordt getoond, ook als het apparaat uit staat. Want e-ink. Het apparaat heeft een goedwerkende achtergrondverlichting die je vooral ’s avonds gebruikt: overdag en vooral buiten is het scherm erg goed afleesbaar. Want ook e-ink. En de batterij gaat weken mee, ook bij regelmatig lezen. De combinatie van een ruim aanbod in digitale boeken, lange accuduur, veel opslagruimte en goede afleesbaarheid met een hoge schermresolutie is een overgang van papier naar digitaal dan ook goed te doen.
Boeken hebben echter niet alleen mooie en goed leesbare letters op gestoken wit papier, ze hebben ook een herkenbare omslag. Een eboeklezer gebruiken is alleen leuk als je ook van de omslagen van je boeken kunt genieten die in je boekenkast of op de boekenplank opgesteld staan. Op een eboeklezer die met de e-ink techologie werkt vallen die omslagen wat tegen, omdat die in grijstinten moeten worden getoond. Om je boeken te ordenen maak je echter bij voorkeur gebruik van een programma als Calibre, waarmee je je boeken ordent, klassificeert, je de leukste boeken alvast op een leeslijst zet en waarmee je jezelf alvast kunt ‘laden’ met voorpret voor je volgende te lezen boek. Calibre is zo’n beetje je digitale boekenkast.
Ik lees, naast de romans, de bio’s, populaire zelf-hulp gidsen, technische verhandelingen en databladen, veel vakliteratuur en de schema’s en tabellen die daarin gebruikt worden zijn gemaakt om op een groter formaat getoond te worden dan de 6 inch beelddiagonaal van de Kobo Glo HD. Ik ben daarom op zoek gegaan naar een nieuwe Kobo en de keus hier liep tussen de 10.3″ Kobo Elipsa en de 8″ Kobo Sage. Uiteindelijk is het die laatste geworden, met een 300 pixels-per-inch E Ink Carta 1200 scherm dat 16 grijstinten kan tonen. Hoewel er veel overeenkomsten tussen de Kobo Glo HD en de Kobo Sage zijn, is de in 2021 geïntroduceerde Sage een plezier in het gebruik en duidelijk een paar grote stappen voorwaarts ten opzichte van het Glo HD model uit 2015.
Ten opzichte van de Glo HD heeft de Sage ondermeer ondersteuning voor Dropbox en Google Drive, is het mogelijk om aantekeningen te maken met een speciale Kobo pen en gaat de batterij aanzienlijk minder lang mee. Het scherm heeft op papier een verhoogd contrast en een hogere verversingssnelheid, maar in de praktijk merk je daar zo goed als niets van. De achtergrondverlichting heeft meer helderheidsstadia en kan in kleur veranderen tussen oogvriendelijk geel en goed afleesbaar wit-tegen-het-blauw-aan. Dat is vooral fijn als je in de avond leest.
De ondersteuning van Dropbox en Google Drive is handig. Je koppelt je accounts eenmalig aan je Sage en vervolgens worden PDF’s en epubs die je in de mappen van Dropbox en Google Drive hebt opgeslagen tussen je boeken getoond. Heel handig en werkt perfect.
De Sage heeft een nieuwe feature, Mijn Notitieblokken, waar je aantekeningen kunt maken met een speciale (maar heel prijzige) Kobo stylus. Je hebt de keus uit eenvoudige notitieblokken, waar je weinig extra functies hebt buiten het schrijven op je tablet, en meer functierijke notitieblokken waar je handschriftherkenning hebt, formules kunt bouwen en afbeeldingen kunt schalen. Allemaal leuk en wel, maar als rasechte papier-en-pengebruiker vind ik het drie keer niks. Het gevoel van schrijven met de stylus is als met een balpen op een glasplaat, de refresh van het e-ink scherm is supervervelend (na iedere streep of schets knippert het scherm) en met regelmaat moet je strepen of tekst herhalen omdat de Sage net niet oplette (of de stylus net niet genoeg contact maakte). Als functionaliteit en gadget leuk, als motiverende schrijf-hier-je-tekst-en-schets-je-idee machine levert het me bij lange niet genoeg voldoening op.
De accu gaat met een beetje lezen enkele dagen mee. Dat is een forse tegenvaller ten opzichte van de Glo HD, die na weken meestal nog steeds een volle batterij heeft. Na een uurtje lezen is het batterijpercentage van de Sage van 100% gedaald naar 70% bijvoorbeeld. Dat geeft een déjà vu naar de Sony PRS-300, die het ook niet al te lang op een accu deed. Het goede nieuws is natuurlijk dat je eigenlijk altijd wel even kunt opladen, maar het geheel voelt dan weer wel net als een tablet en minder als een eboeklezer. Nou ja, je zult niet alles kunnen hebben.
Update 4-2024
Het monochroom e-ink scherm van de Sage heeft een beperking en dat is het niet kunnen tonen van de kleurrijke omslagen van boeken. Deze omslagen maken het kiezen en herkennen van boeken eenvoudiger en op de Sage eboeklezer vallen die omslagen door de grijstintweergave wat tegen. Kobo heeft zojuist eboeklezers op de markt gebracht met een kleuren e-ink scherm: de Kobo Libra Colour en de Kobo Clara Colour.
De Kobo Libra Colour heeft een 7″ E Ink Kaleido™ 3 kleurenscherm met 16 grijstinten en 4096 kleuren.
In vergelijking met het helderwitte scherm van de Glo HD en de Sage is het scherm van de Kobo Libra Colour zichtbaar minder contrastrijk: het scherm is minder wit. Dat valt vooral op als je een Sage naast de Libra Colour houdt. Bij het lezen op de Libra Colour valt het verminderde contrast niet zo op: bij lezen in daglicht is het contrast meer dan genoeg en lees je zonder achtergrondverlichting. Bij het lezen binnenshuis kun je een klein beetje achtergrondverlichting aanzetten om het scherm helemaal helder wit te laten overkomen. Prima lezen en niks te klagen. Ik heb de Libra Colour nu een paar dagen als vaste eboeklezer naast het bed en daar heb ik niets over te klagen: scherpe letters, prima kleuren en (door de uitgekiende achtergrondverlichting) een heldere, witte achtergrond.
Bijzonder vind ik echter vooral de accu: de accu van de Libra Colour gaat beduidend langer mee dan die van de Sage, misschien zelfs wel langer dan de Glo HD. Na enig zoeken in de specificaties is dat niet zo verwonderlijk: de Sage heeft een kleinere accu dan de Glo HD en de Libra Colour heeft een zo goed als twee keer zo grote accu als de Sage. Dat maakt de Libra Colour – op het verminderde contrast zonder gebruik van de achtergrondverlichting na – een no-brainer als het gaat om welke eboeklezer je als volgende wilt hebben. En het contrast is door de aanwezige achtergrondverlichting geen breekpunt zodat ik denk dat de meeste mensen het meest blij van een Kobo Libra Colour zouden worden.
| Kobo Glo HD | Kobo Sage | Kobo Libra Colour | |
| Introductiejaar | 2015 | 2021 | 2024 |
| Afmetingen (h x b x d) | 157 x 114 x 10 mm | 184 x 163 x 10 mm | 161 x 145 x 8 mm |
| Gewicht (zonder hoes) | 180 g | 242 g | 200 g |
| Schermgrootte | 6 inch | 8 inch | 7 inch |
| E Ink technologie | E Ink Carta | E Ink Carta 1200 | E Ink Kaleido™ 3 |
| Resolutie | 1448×1072 pixels 300 ppi in grijstinten | 1920×1440 pixels 300 ppi in grijstinten | 1264×1680 pixels 300 ppi in grijstinten 100-200 ppi in kleur1 |
| Tinten | 16 grijstinten | 16 grijstinten | 16 grijstinten en 4096 kleurtinten |
| Contrast | 15:1 | 15:1 | |
| Processor en werkgeheugen | ARM @ 1 GHz | quad-core ARM @ 2 GHz | dual-core ARM @ 2 GHz |
| Opslaggeheugen | 4 GB | 32 GB | 32 GB |
| Accu | 1500 mAh | 1200 mAh | 2050 mAh |
- Door de techniek die gebruikt is om kleurenbeelden te tonen is er niet een eenduidige resolutie voor kleurweergave te geven: niet minder dan 1/3 van de resolutie van het grijspaneel, maar niet meer dan zo’n 200 dpi. ↩︎