3D printen is de laatste twee jaar helemaal in het nieuws en de innovaties lijken elkaar in een rap tempo op te volgen. De mogelijkheden van stereolithografische productieprocessen, zoals 3D printen, zijn slechts beperkt door ontwerpcreativiteit. Het enthousiasme rondom de berichtgeving is dan ook groot en het nieuws pikt elke vorm van speculatie over nieuwe toepassingen op. En omdat iedereen het nieuws herhaalt, ontstaan er ook misverstanden. Ik heb er een paar verzameld.

1. 3D printen is iets van de laatste jaren
   Nee, dat is het niet. 3D printen werd al in 1984 door Charles Hull uitgevonden, die er het bedrijf 3D Systems voor oprichtte. 3D printen is de laatste tijd vooral in het nieuws omdat er in de hobbysfeer veel mogelijkheden ontstaan en 3D printen betaalbaar wordt. Professionals maken al veel langer gebruik van 3D printen.
2. Je kunt met alles 3D printen!
   Nee, dat is niet zo. 3D printen gaat in dunne laagjes, waarbij het nieuwe laagje ondersteund moet worden door het voorgaande laagje. Het gebruikte materiaal moet daarom tijdig uitharden. Maar niet té snel, want anders verstopt de transportleiding van het materiaal. Vervormbaarheid en relatief gewicht zijn hierbij sleutelwoorden. Kunststof wordt veel gebruikt, maar snel stollende etenswaren kunnen ook. Chocola smelt mooi en stolt snel en is daarom uitstekend geschikt om mee te 3D printen. Beton is niet geschikt. Slagroom wel. Lichte klei wel.
3. Met 3D printen kun je een pistool printen
   Je kunt zeker een pistool printen, of een mes, of een breekijzer. Deze voorwerpen zijn echter van plastic. Het afvuren van een plastic pistool levert een groter gevaar op voor de gebruiker dan voor het doelwit en een plastic mes is niet heel scherp. Het maakt wel mooie krantenkoppen.
4. Je moet later nog alle onderdelen in elkaar zetten
   Nee, dat hoeft niet. Het is alleszins mogelijk om in elkaar passende onderdelen, zoals scharnieren of tandwielen, reeds geassembleerd te printen.
5. 4D printen is iets nieuws
   Nee, dat is het niet. Er is, anders dan in de media, geen sprake van 4D printing: de beschrijving hiervan slaat op het printen van volledig geassembleerde voorwerpen en slimme ontwerpen. Dat kan al sinds 1984. Zie ook punt 3.
6. 3D printen levert geen innovaties op
   Ik denk van wel: er worden honderden nieuwe 3D voorwerpen per dag bedacht en veel ervan heb ik nog nooit eerder gezien. Mensen worden creatief met 3D-ontwerptools omdat ze weten dat alles wat ze kunnen bedenken kunnen (laten) produceren.
7. 3D printen voor thuisgebruik is de toekomst
   Waarschijnlijk niet op de manier zoals deze nu in het nieuws is, waarbij een rol plastic wordt omgesmolten tot voorwerpen. Die manier waarop plastic wordt gesmolten en in laagjes wordt opgebracht om zo te komen tot een 3D voorwerp is erg foutgevoelig, tijdrovend en technisch lastig om langdurig probleemloos te laten werken. Het smelt-en-print-in-laagjes-proces is echter bereikbaar voor hobbyisten en spreekt erg tot de verbeelding. Professionals, zoals Shapeways, gebruiken echter iets anders.
8. Met 3D printen krijg je thuisfabriekjes die de grote fabrieken bedreigen
   Geen schijn van kans op: 3D printen is geschikt voor "one off" productie: voorwerpen waar je maar één of een klein aantal van nodig hebt. Het hele productieproces is vooral geschikt voor het maken van een prototype: het proces is te duur (energieverbruik) om te kunnen concurreren tegen bijvoorbeeld een spuitgietproces of het vacuumvorm proces. En vergeet niet dat het printen van 3D voorwerpen relatief veel tijd in beslag neemt: het printen van één enkel Lego blokje neemt al gauw tien minuten in beslag, terwijl in die tijd er duizenden blokjes via een spuitgietproces gemaakt worden.
9. Met 3D printen kun je huizen printen!
   In theorie wel. Maar het maken van huizen is een eeuwenoud productieproces waar veel kosteneffectievere oplossingen voor zijn dan "printen". In de kostenopbouw van een huis zijn de loonkosten slechts een deel van het eindbedrag: bouwmaterialen, inrichting, grondkosten en belastingen veranderen niet met 3D printen. Maar het maakt wel mooie krantenkoppen.
10. 3D printen levert geen nieuwe mogelijkheden op
    Juist wel: het stimuleert innovatie enorm! Je kunt dingen maken die niet op een andere manier te produceren zijn. Bijvoorbeeld aluminium buizen met een honingraad profiel. En onderschat de motiverende waarde niet: ontwerpers kunnen nu op hun eigen bureau prototypes produceren. Dit stimuleert enorm de ontwerp innovatie.
11. 3D printen is een uitkomst in de medische wereld
    Absoluut. Ondanks het feit dat de medische wereld meerdere methoden heeft voor het ontwikkelen van prostheses, is 3D printen een oplossing die goed aansluit op de toch al aanwezige 3D scanmethoden.
12. Een 3D printer is onbetaalbaar
    Nee hoor, een 3D printer is er al voor een kleine 400 euro, zoals de Hadron die ik zelf heb gebouwd.

Ik schijn één van de weinigen in de wereld te zijn die veel problemen heeft met de extruder van zijn 3D-printer (not). Nou ben ik ook één van de weinigen die print met ABS en niet met PLA. Een extruder is het productiedeel van de 3D-printer dat zorg draagt voor de aanvoer en het smelten van de kunststof, bij voorkeur in de juiste hoeveelheden op het gevraagde moment. In de basis is een extruder niet ingewikkeld: een verwarmingsblok-met-spuitmondje en een motor-met-tandwiel, dat is het wel. In de details kan echter veel misgaan. En wat hierbij niet helpt, is dat de 3D-printwereld sterk leunt op "Open Source", alle ontwerpen zijn openbaar. Dat leidt ertoe dat er veel kleine toeleveranciers zich op de verkoop van onderdelen hebben gestort, kleine webwinkels die niet altijd het verschil weten tussen een J-Head voor 3 mm of een J-Head voor 1,75 mm filament. Of tussen ABS en PLA. Of tussen een NTC van type A of een NTC van type B.

Kortom, ik heb op dit moment een probleem om mijn J-Head betrouwbaar te laten werken met mijn Hadron.

De J-Head is een ontwerp van Brian Ryfsnyder, een Amerikaanse softwareontwikkelaar met een fijnmechanische thuiswerkplaats en -webwinkel. Op het ontwerp van Brian zijn door diverse mensen verbeteringen aangebracht en er bestaan tientallen subtiel verschillende versies. De J-Heads zijn met verschillende diameter spuitgietmondjes (0,5; 0,35 en 0,25 mm bijvoorbeeld) en voor twee diameters filament (3 en 1,75 mm) uit te rusten. Verder zijn er allerlei verschillende verwarmingselementen en temperatuursensoren te gebruiken en uiteraard zijn er verschillende manieren om het filament te transporteren.

Ik heb ondertussen twee verschillende J-Heads in mijn bezit, van GB_Reprap en RepRapWorld. Beide zouden zijn bedoeld voor 1,75 mm filament en beide hebben ze een 0,35 mm spuitmondje. Het probleem met de ene is, dat er een grote ruimte voor het spuitmondje zit, waar een klomp ABS gaat ophopen. Het probleem met de andere is, dat de verschillende onderdelen niet bij elkaar lijken te passen. Ik ben niet de enige die hier tegen aanloopt.

In de foto's hierboven heeft J-Head B (rechts) een veel te grote diameter in het smeltblok, waardoor het filament er na afkoeling niet meer uit kan en er hiernaast een vertraging optreedt tussen doorvoer van het filament en de uitvoer via het spuitmondje. J-Head B is dan ook voor 3 mm filament bedoeld en werd met een niet-passende conversiekit geleverd. J-Head A (links) heeft mogelijk een te krappe doorvoer: zelfs bij 250 graden C is het bijna niet mogelijk om het 1,75 mm filament met de hand door te voeren. Klapperende stappenmotoren en oververhitte stuurelektronica tot gevolg.

Overigens, het ABS dat ik gebruik wordt geproduceerd door een Chinees bedrijf, Chi Mei Corporation. Het ABS is van het type PA-757. Ik koop het normaal bij RepRapWorld. Volgens de specificaties wordt de vloeibaarheid uitgedrukt in g/10 min bij een bepaalde temperatuur en druk. PA-757 heeft een vloeibaarheid van 1,8 g/10 min bij 200 °C en 5 kg druk. Er zijn ABS varianten met een vloeibaarheid van tegen de 10 g/10 min bij dezelfde omstandigheden, iets om later eens in te duiken.

Ik lees de volgende quote, "While printing ABS, if the nozzle clogs due to crystalized filament the temperature is most likely too high.". Dat kan natuurlijk best in mijn geval zo zijn.

J-Head van RepRapWorld (hot end mark IV, houder mark V)

De J-Head van RepRapWorld (A) miste uiteindelijk alleen een M3 waaier om het PTFE buisje mee vast te zetten. De boring in het messing smeltblok lijkt wat krap voor 1,75 mm, maar het filament gaat er toch soepeltjes in, tot een fractie van een millimeter voor de 0,35 mm uitgang van het spuitmondje.

Ik heb een proefopstelling gemaakt met de J-Head van RepRapWorld, waarbij ik handmatig het filament door het smeltblok kan voeren. Bij een ingestelde temperatuur van 220 °C smelt de ABS al bij het invoeren. Bij gebrek aan een krachtmeter doe ik een inschatting: ik moet met ongeveer met 5 kilogram duwen om ongeveer een halve tot een hele millimeter filament per seconde in te voeren. Ik heb deze proef met vijf verschillende kleuren ABS herhaald en drie verschillende temperaturen. Een aantal keer met een kleine inbussleutel het smeltkanaal vrijgemaakt.

Ter vergelijking: de 0,35 mm extruder van QU-BD heeft aan een halve kilo genoeg om centimeters per seconde door te voeren (zo lang hij niet vastloopt).

Conclusie: het smeltblok-met-spuitmondje van de J-Head van RepRapWorld dat bedoeld is voor 1,75 mm filament en een uitvoer met een diameter van 0,35 mm heeft, heeft een grote kracht nodig om ABS door te voeren, veel groter dan de QU-BD set. Dit maakt dat er grote stromen naar de stappenmotor nodig zijn, met als gevolg lage doorvoersnelheden en/of een grote kans op falende (of tijdelijk uitschakelende) elektronica. Dit kan verschillende oorzaken hebben, waaronder een te kleine diameter spuitmond of een te ruw afgewerkt smeltkanaal aan de binnenkant van het smeltblok. Maar betrouwbaar werken gaat het met mijn Sanguinololu niet.

J-Head van GB_Reprap (hot end mark ??, houder mark ??)

De J-Head van GB_Reprap (B) is bedoeld voor het gebruik met 3 mm filament, in plaats van de door mij gebruikte 1,75 mm. Volgens GB_Reprap volstaat het, om een geschikt teflon buisje te gebruiken om de 1,75 mm filament door te voeren. De benodigde onderdelen werden echter niet meegeleverd en het gebruik voor 1,75 mm filament zonder een speciaal teflon buisje vanaf het spuitmondje tot bovenin de houder werkt niet goed en zorgt ervoor dat je het filament niet kunt verwisselen zonder de hele J-head te demonteren.