De recente reactie van Google-CEO Eric Schmidt op de aantijgingen van Apple-CEO Tim Cook zijn bijna lachwekkend in de eenvoud waarmee Schmidt de publieke opinie bespeelt. Kortgezegd stelt Cook dat Apple geen noodzaak ziet in het verzamelen van gegevens van haar gebruikers en Schmidt geeft daarop als reactie dat Google veel zorg besteedt aan het beschermen van de gegevens die Google van internetgebruikers verzamelt. Afgemeten aan de publieke opinie over dit onderwerp snapt de gemiddelde internetgebruiker de betekenis van de uitspraken van beide CEO's niet.

"Google verzamelt misschien wel wat meer gegevens via hun advertentie netwerk, maar deze gegevens kun je ten alle tijde wissen en zelfs een nieuwe advertentie ID aanmaken en de mogelijkheid tot het niet bijhouden van de gegevens". (nujij.nl reactie 43)

Uit zo'n reactie blijkt maar weer eens, dat men zich niet realiseert wat precies de omvang van de datacollectie-operatie van Google is. De doelstelling van Google is, om van ieder natuurlijk persoon in de wereld een administratie bij te houden, waar deze persoon op welk moment van de dag was, wat hij of zij daar deed en met wie hij of zij daar was. De belangrijkste reden voor deze doelstelling is, dat op deze wijze nauwkeurig de juiste advertenties kunnen worden aangeboden, waarvoor veel geld wordt betaald door de klanten van Google.

Hieronder wat voorbeelden van data aggregatie door Google.

Maps en bedrijfsadministratie

Bedrijven kunnen gratis hun gegevens aan Google Enterprise doorgeven. Hiernaast heeft Google een uitgebreide administratie van non-profit organisaties. Van alle bedrijven en organisaties is het precieze adres en de geografische locatie bekend. Hiernaast zijn de administraties van de Kamer van Koophandels, internet-ip-adressen, domeinregistraties en telefoongidsen opgenomen. Van ieder IP-adres is hiermee bekend, wie de eigenaar is en waar op de wereld 'de fysieke voordeur' zich bevindt dat bij dat IP-adres hoort.

De gratis afgeleide dienst die Google hiervoor biedt is het tonen van restaurants en andere bedrijven en instellingen in Google Maps. De bedrijven die gegevens aanleveren, krijgen inzicht in hoe vaak hun winkels of organisaties zijn gezocht en welke advertenties de interesse van Google Maps gebruikers hadden.

Android

Het besturingssysteem Android wordt door Google gratis aan telefoonfabrikanten geleverd, ondanks het feit dat Google veel kosten maakt voor de ontwikkeling ervan. Het op Linux gebaseerde besturingssysteem heeft een aantal verplichte Google applicaties. Deze applicaties zijn verbonden met de plaatsbepaling van de telefoon en zorgen ervoor dat iedere paar seconden een update aan de Google servers wordt gestuurd. In deze update zitten gegevens van de telefoongebruiker, de ontvangen WiFi hotspots en de precieze geografische locatie.

Doordat Android gratis door Google wordt verstrekt, is er een keur aan goedkope telefoons ontstaan die anders veel meer geld zouden kosten.

Streetview en positiebepaling

Middels Google Streetview en de Android telefoons die iedere paar seconden de precieze locatie van de gebruiker en de op dat moment ontvangen WiFI- en gsm-stations naar Google opstuurt, wordt een database aangelegd van de wereld, de hierin gebruikte IP-adressen en de aanwezige WiFi-accespoints. De verzamelde informatie wordt tevens aan het account van de gebruiker gekoppeld. Daar waar een match ontstaat bij het gebruik van een bekend IP adres wordt ook die link vastgelegd. Hierdoor ontstaat bijvoorbeeld de koppeling tussen natuurlijk persoon en bedrijven en instanties waar deze persoon werkt of klant is.

Doordat Google van iedere WiFi hotspot weet, welke geografische locatie deze heeft en met welke IP-adressen deze is verbonden, kan deze dienst ook teruggeleverd worden aan de internetgebruiker: iedere website kan de locatie (plaats of adres) van de gebruiker opvragen aan de hand van IP-adres of ontvangen WiFi hotspot. Dat is bijvoorbeeld handig om in Google Maps een route tussen een adres en 'de huidige locatie' te bepalen.

GMail

Voor Google is de mail die door een internetgebruiker wordt verstuurd om verschillende redenen interessant. Ten eerste is dit, omdat bij het versturen van mail altijd geautoriseerd wordt (gebruikersnaam, wachtwoord) en er altijd gebruik wordt gemaakt van een IP-adres om mail te versturen en te ontvangen. Hierdoor ontstaat er een harde koppeling tussen natuurlijk persoon (de eigenaar van het Gmail account) en het fysieke adres vanwaaruit de mail wordt verstuurd (huisadres, werkadres, of 'ergens onderweg'). Ten tweede is de mail interessant, omdat hier een sociaal en zakelijk netwerk inzichtelijk wordt. Wie kent deze persoon? Al deze informatie wordt bij het Google account opgeslagen. Ten derde geeft Gmail aan Google de gelegenheid, om met een goed argument de gebruiker de hele dag 'ingelogd' te houden tijdens het browsen en automatische van de overige Google diensten gebruik te kunnen maken met hetzelfde account. Hiernaast 'leest' Google alle mails om hierin interessante tekstpatronen te herkennen.

De gratis afgeleide dienst is Gmail via het web en Gmail via de apps van mobiele apparaten. Het extra voordeel voor de gebruiker is, dat de gebruiker automatisch in alle Google diensten wordt ingelogd.

Zoeken

Google is groot geworden met haar zoekmachine. Alle websites ter wereld, inclusief de fysieke locaties van de servers waarop deze websites draaien en een volledige administratie van wie er ooit met welke zoekopdracht naar welke website zijn toegegaan, zijn opgeslagen op de zoekmachines van Google. Van een zoekopdracht die een internetgebruiker ingeeft, wordt de zoekopdracht vastgelegd bij het account van die gebruiker, plus de keus die gemaakt is en de websites die hiervoor en hierna zijn bezocht. Ook wordt het fysieke adres en de geografische locatie van de internetgebruiker meegenomen in de zoekopdracht en vastgelegd bij het Google account.

Voor de internetgebruiker levert het zoeken met Google als voordeel op dat er resultaten worden getoond die beter aansluiten bij de behoefte van de internetgebruiker op dat moment.

Browsegeschiedenis

De grootste informatiebron van Google is een voor de gemiddelde internetgebruiker onzichtbare 'Google Analytics'. Dit is een dienst voor eigenaren van websites, die van Google informatie krijgen over het gebruik van hun website. Hiervoor wordt iedere pagina van hun website voorzien van een klein stukje code, die de raadpleging van die pagina door een internetgebruiker vastlegt. Google kan hiermee vastleggen, welke internetgebruiker op welke plek in de wereld welke webpagina voor hoe lang raadpleegde.

De gratis afgeleide dienst hiervan is Google Analytics voor webmasters, waarmee de webmaster kan zien, uit welke plaats er hoeveel mensen op welke pagina met welke zoekopdracht zijn binnengekomen. Voor de internetgebruiker is er de 'browsegeschiedenis', waarmee je kunt zien op welke pagina's je sinds 1997 bent geweest. Overigens kun je deze browsegeschiedenis uitzetten, maar de registratie hiervan in Google's eigen database wordt hiermee niet gewist.

Nest en andere internet of things

2014 is het jaar, waarop iedere thermostaat aan het internet wordt gekoppeld, waarschijnlijk gevolgd door de koffiezetapparaten en koelkasten. Met het product Nest begeeft Google zich voor het eerst op grote schaal in de woonkamers.

De afgeleide gesubsidieerde dienst is de goedkope Nest thermostaat, die prijstechnisch zoveel voordeliger is dan iedere andere thermostaat, dat hiermee naar alle waarschijnlijkheid de markt wordt overspoeld.

Is Apple niet even slecht?

Google is niet het enige bedrijf dat data van internetgebruikers verzamelt: Dropbox, Apple, Facebook en anderen doen dat ook. De data aggregatie van Google is echter van een geheel andere orde: waar Apple zijn geld verdient met de verkoop van glimmende gadgets en Dropbox met digitale diensten aan particulieren, verdient Google zijn geld met het tonen van advertenties op de beeldschermen. Zijn voor Apple en Dropbox de gegevens van hun klanten nodig om betalingen te verwerken, is het verzamelen van voldoende gegevens van internetgebruikers van levensbelang om advertenties te kunnen verkopen.

Het verschil is daarom dat voor Google de internetgebruiker het product is en niet, zoals bij de meeste andere bedrijven, de klant. En dat product 'internetgebruiker' is voor Google heel veel geld waard: Google's omzet per internetgebruiker is enkele honderden euro's per jaar, bijna volledig opgebracht door advertentie-inkomsten. Andere bedrijven, zoals Apple en Dropbox, hebben andere inkomstenbronnen, waardoor het gedetailleerd verzamelen van informatie in het geheel geen rendabele activiteit is en daarom op minimalistische schaal plaatsvindt, in vergelijking met Google.